1873’te Sırrı Paşazade Mehmet Vedad olarak İstanbul’da dünyaya gelen Vedat TEK’in annesi şair ve bestekar Leyla Saz Hanım, babası birçok yerde valilik yapmış Giritli Sırrı Paşa’dır. Yazımıza konu olmasının nedeni, hepimizin dijital olarak veya kendi gözümüzle en azından birini gördüğümüz eserlerin mimarı olmasından dolayıdır.
Fotoğraf: Vedat TEK’in evi
Eğitim Hayatı
Orta öğrenimini Mektebi Sultani’de yaptıktan sonra eğitiminin devamı amacıyla Fransa’ya gitmiştir. Orada resim ve heykel kurslarına katılmıştır. Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu’nun sınavına girmiş, 300 kişi arasından 9. olmuştur. Roma Ödülü’ne (Prix de Roma) katılmak istemiş ancak Türk olduğu için teklifi reddedilmiştir ve Onur Madalyası vermişlerdir. Toplamda 9 yıl Fransa’da kalmasının ardından 1 yıl da Roma’da mimarlık eğitimi görmüştür.
Eğitiminden Sonra Vatanına Dönmesi
1898 yılına gelindiğinde İstanbul’a dönen Vedat TEK, Sirkeci’de mimarlık bürosu açarak iş hayatına atılmıştır. Ancak bu durum çevresi tarafından hoş karşılanmadığı için bir yıl sonra Sanayi-i Nefise Mektebi Sanat Tarihi hocalığına ve ardından 1 Haziran tarihinde Şehremaneti Hey’et-i Fenniye mimarlığına (1899-1909) atanmıştır.
Resim: Kastamonu Konağı
Kariyer hayatında dönüm noktası olan kesit Posta ve Telgraf Nezaretini tasarlamasıdır. II. Meşrutiyet vaktinde de meclis binasını yenilemesi artık mimarlar arasında en önlerde yer alan isim olmasına olanak sağlamıştır. Bunun sonucunda V. Mehmet tarafından sermimarlık görevine atanmıştır. Ardından da Enver Paşa tarafından Harbiye Nezareti başmimarlığına atanmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Vedat TEK
Takvimler 1924 yılını gösterdiğinde Mustafa Kemal ATATÜRK Vedat TEK’i özel davetiyle Ankara’ya çağırmıştır. ATATÜRK’ün konut olarak kullandığı Çankaya’daki bağ evinin tadilatlarını ve eklemelerini yapmıştır.
Fotoğraf: II. Meclis Binası
Cumhuriyet için yaptığı çalışmalarının ardından İstanbul’a dönerek serbest mimarlık çalışmalarına yönelmiştir. İstanbul’da Sanayi-i Nefise Mektebi’nde hocalık görevini de sürdürmeyi ihmal etmemiştir. Şeker hastalığı nedeniyle de 1942 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Ulusal sanat hakkındaki cümlelerinin ardından aşağıda kaynaklardan bulabildiğim eserlerinin listesini bırakıyorum.
“Dedelerimiz, atalarımız yaptıkları mimarlık yapıtlarının sağlamlıklarına ve güzel olmasına önem verirlerdi. Bu tür yapı, ulusun içinden yetişme mimarların, yapı ustalarının birbirinin ardı sıra izledikleri kural ve usullere göre yapıldıklarından her tür yapıya özgü kusursuz bir mimarlık yaratılmıştır. Ulusal mimarlık beğenilmemeye ve Türk Sanatları hor görülmeye başlandıkça ulusal sanat son bulmuştur.”
Resim: Vedat TEK’e ait çizimler
Vedat TEK’in Eserleri ve Çalışmaları
- Heykeltıraş İhsan Bey için Üsküdar Paşalimanı’nda bir yalı.
- Amcası Nuri Bey için de Yeniköy’de bir yalı.
- İzmit Saat Kulesi.
- Zeynep Hanım Konağı’nın Darü’l Hayr’a dönüştürülme projesi.
- Kastamonu Hükümet Konağı.
- Posta ve Telgraf Nezareti.
- Hobyar Mescidi’nde onarım ve yenileme çalışması.
- Sultan Ahmet Meydanı’nda Defter-i Hakani binası.
- Meclis-i Mebusan binasını yenileme.
- Osmanlı sarayının kalorifer tesisatını oluşturma, elektrik donanımını geliştirme, kuşluk binalarını yenileme.
- Ebniye-i Seniye İdaresi Defter ve Evrakı için bahçede yeni bir bina.
- Topkapı Sarayı, Hırka-i Saadet Dairesi, Saltanat Kapısı, Ihlamur Kasrı ve Beylerbeyi Sarayı Ahırı’nın onarım ve yenileme işlemleri.
- Liman Hanı.
- Sabit Bey Hanı.
- Muradiye Hanı.
- Mesaret Hanı.
- Cemil Topuzlu Köşkü.
- Tayyare Şehitleri Anıtı.
- Moda İskelesi.
- Eminönü İskelesi.
- Veli Efendi Hipodromu Projesi.
- Enver Paşa Köşkü.
- Annesi Leyla (Saz) Hanım için Bostancı’da köşk.
- Halid Ziya Uşaklıgil için Yeniköy’de konak.
- Milli Emlak Dükkânları.
- Haydarpaşa İskelesi.
- Haliç Kongre Merkezi.
- Tokatlıyan Oteli.
- Çankaya’da ATATÜRK’ün bağ evinin yenilenmesi.
- Zihni Paşa Camii.
- TBMM II. Meclis binası.
- Ankara Palas Oteli.
- Nişantaşı ve çevresinde birçok apartman ve özel konut.
- Yayla Apartmanı gibi birçok apartman.
ÜLGEN
Bir yanıt yazın