Ön yargı kelime anlamı olarak “Bir kimse veya bir şeyle ilgili olarak belirli şart, olay ve görüntülere dayanarak önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargı; peşin yargı, peşin fikir, peşin hüküm”dür.
Bir insanı tanımadan, bir eşyayı kullanmadan bir yere gidip görmeden ve bir olayı yaşamadan milyonlarca fikir beyan edebiliriz. Hayatımızda her şeye karşı peşin hükümlü olmak bizlerin yapılmasına sebebiyet verecektir. İnsanlar önyargılı durmaktan kaçınmaya çalışsa da sanıldığı gibi önyargılılardan kurtulmak çokta kolay değildir. Ön yargı sanki insanın yaradılış özelliğini adeta onun bir bütündür. Önyargı insanın gölgesi gibi takip eder.
Hayatımızda ilk defa karşılaştığımız bir şeyle ilgili sesine, kokusuna ve görünüşüne bakarak ancak yorum yapabilir ve peşin fikir beyan edebiliriz. Unutulmamalıdır ki bir şeyi gerçekten tanıyıp öğrenmediğimiz ve gerçek bilgileri edinmediğimiz sürece kesin fikir edinemez, ön yargıların dışına çıkamayız. İnsan kıyafeti ile karşılanır düşünceleri ile yargılanır.
Yaşamamız boyunca birçok insanla karşılaşır bir çok insanla tanışırız. İlk defa tanıştığımız bir insan ile ilgili bir bilgiye sahip değilizdir. Onu ancak gördüğümüz duyduğumuz ve dokunduğumuz kadarıyla biliriz.
İç Anadolu’nun taşra belediyesinin birinde büyük un fabrikası varmış. Şehirde yaşayan köyünü kasabasını pek bilmeyen oranın insanını çok tanımayan Hasan’ın yolu o un fabrikasına düşer. Köyde yaşayan babası rahatsızlanır ve tarlayı sürdürecek, ekini biçtirecek, ekini samanı kaldırtıp ekini un yaptıracak birisine ihtiyaç vardır. Bu işleri yapacak başka kimse olmadığından Hasan köye babasının işlerini halletmeye gider. Hasan ekini biçtirdikten sonra güzelleme koydurur un yaptırmak üzere fabrikasına götürür. Fabrikada un yaptırmak için sırasını beklerken Ahmet amcayı fark eder. Ahmet amca bir köşede gölgede sandalyede oturan sıradan kıyafetleri olan, başında foteri bulunan yaşlıca biridir. Hasan, Ahmet amcanın yanına gider selam verir onunla konuşmaya başlar. Ancak sohbetin başlarında Ahmet amcanın fabrikanın sahibi olduğundan Hasanın haberi bir bilgisi yoktur. Hasan ile Ahmet amcanın sohbeti ilerledikçe birbirleri ile daha fazla bilgi edinmeye daha iyi tanımaya başlarlar. Hasan fabrikayı çok beğenir helal olsun amca adamlar ne fabrika yapmış der. Ahmet amca gözlerini kısarak tebessüm eder ve fabrikanın kendisinin olduğunu söyler. Hasan bunu öğrenince şaşkınlığını gizleyemez fabrikanın Ahmet amcanın olduğunu öğrenince içinden geçirerek görünüşe, yaşa, kıyafete ve konuşmaya bakarak bir fikir beyan etmemek gerekir diye düşünür. Hasan Ahmet amcayı sıradan biri. Onunda un yaptırmaya gelen çiftçi yada fabrikada bekçilik yapan bir çalışan olduğunu düşünmüştür. Ama gerçeği öğrenince ön yargılı olduğunu anlar.
Ön Yargı İle İlgili Bazı Sözler
• Ön Yargıları yok etmek atom çekirdeğini parçalamaktan zordur. -Albert Einstein
• Birçok insan düşündüğünü sanır, aslında yaptığı sadece önyargılarını düzenlemektir. -William James
• Ön yargıları bırakmak için hiçbir zaman geç değildir.-Henry David Thoreau
• Hepimiz ön yargıyı kötüleriz ama hala ön yargılıyız.-Herbet Spencer
• Ön yargı ve alışkanlığın yardımı olmada odama giden yolu bulamazdım. -William Hazlitt
Ferhat R. KİBAROĞLU
Bir yanıt yazın