1883 Yörükleri: Fotoğraflar, Alıntılar ve Bilgiler

Yörük, yürüyendir, “yörür durur”. Kışları kışlağa, güzleri güzleğe, yazları da yaylaya yürürler. Bulundukları konumlardaki yaşam şartları ve binlerce yıldır gelen kültür, doğanın içselleştirildiği yaşayış biçimiyle birleşince ortaya bu durum çıkmıştır.

Günümüz Türkiye sınırları içerisinde yörüklük neredeyse bitme seviyesine gelmiştir her ne kadar yazları köy, dağ gibi serin yerlere gitme anlaşıyı olsa da.

Yürümenin yanında yörükleri belli eden kültürel kimlikler de eriyip gitmektedir. Kıyafetler, oyunlar, davranışlar… Hepsi bir bir kaybolmaktadır. Fakat bundan çok kısa süre önce yörükler kültürüyle daha iç içeydi. Örneğin 1880’lerde. O tarihlerde Muğla ve Antalya kentlerini gezen Avusturyalı doktor, antropolog, kâşif, arkeolog ve etnograf Felix von Luschan, o kentlerdeki erkeklerin birkaçının fotoğraflarını çekmiş. Bu fotoğraflar, ne kadar kısa sürede yörüklerin ne kadar değişime uğradığını size gösterecek.

Bu fotoğraflar, tarih bilim dalı ile ilgilenenler için büyük önem taşımaktadır. Anlaşılan o ki, yörük erkeklerinin saç kesimleri orta asyadan gelen gelen dedelerine benzer şekilde durmaktadır. Bu bir yerden de yörüklüğün bir alameti olan yalıtılmış ve korunmuş kültürün göstergesidir. Göz ve alın yapıları, elmacık kemiklerinin belirginliği, kafataslarının ve burunların yapısı da ilgili bilim dalı konusunda bizi aydınlatmaktadır.

Bunların dışında, yukarıdaki fotoğraflananların tahtacı olduğu belirtilmektedir. Tahtacıların kökenleri Üçok Türkmenlerine dayandıran bir Alevi Türkmen topluluğudur. Aslında tahtacı da çoğu yörede alevi anlamına gelmektedir.

Son olarak, yukarıdaki yörüklerin dış görünüşleri ile ilgili bilgiler sunan Felix von Luschan’dan bir alıntıyı aşağıya bırakıyorum.

Yörük erkekleri bel hizasına inen kısalıkta kahverengi bir keçe yelek taşırlar. Önü geniş bir açıklığa sahiptir ve altında, silah ve diğer takılarını taşıdıkları geniş bir deri kemer göze çarpar. Uzun, beyaz pamuklu pantolon giyen Türk rençberlerin tersine koyu renkli ve diz üstüne inen kısa keçe pantolon giyerler. Yazın çıplak olan alt baldırlara kışın kalın yün çoraplar, nadiren de keçeden yapılan dar bir baldırlık giyilir…