Merhaba! Göktürkçe dilini öğrenmek istiyorsanız doğru yerdesiniz. Sizlere gerek internet ortamından gerekse kitaplardan öneriler vererek bu konuda hiçbir eksiğiniz kalmadan öğrenebileceğiniz tavsiyelerime başlıyorum. Aşağıya bırakacağım eser önerileri ve bağlantılar Göktürkçe’yi öğrenirken bolca kullandığım veriler olmakla birlikte hiçbir reklam amacı taşımadan, yalnızca fayda sağladığı anlaşılarak sunulmuştur. Kitaplar arasında bilgiler farklılık içeriyor olabilir. Bunun sebebi tarihi metinlerin farklı yorumlamalarından dolayı kaynaklanmaktadır. Bu konuda endişe etmenize gerek yoktur.
Göktürkçe Nedir?
Önemli görülen ve hiçbir noktası kaçırılmak istenmeyen konularda sıfırdan, hiçbir şey bilinmiyormuş gibi başlamanın ve ilerlemenin o konuyu öğrenmenin en iyi yolu olduğu kanaatindeyim. Bu sebeple işin sıfır noktası olarak da ad’ın anlamını bilmek gerekir.
İlk olarak Göktürkçe, Orta Asya’da 552 yılında ortaya çıkan Göktürk Kağanlığı’nın dili olan, milli Türk yazı dili çeşididir. Runik alfabe olarak söylemler duyduysanız harflerin İskandinav runik metinlerinin Türk alfabesine benzemesinden dolayı söylendiğini unutmayalım. Direkt olarak Türklerin ortaya çıkardığı bir alfabedir. Sağdan sola yazılmaktadır. Alfabede toplam 38 harf bulunmakta olup 4’ü sesli, geri kalan da ünsüzleri ve çift seslileri karşılamaktadır. Noktalama işareti olarak yalnızca iki nokta üst üste kullanılır. Bu işaret kelimelerin arasında kullanılmaktadır. Bu dil, Türk tarihine ve kültürüne olan ilginizi derinleştirmenin harika bir yoludur.
Göktürkçe Öğrenmek İçin Neler Yapabilirim?
Göktürkçe öğrenmek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
1. Kaynaklara Ulaşın: Gökbey Uluç dersleri
Göktürkçe öğrenmek için kullanabileceğiniz birçok kaynak bulunmaktadır. İnternet üzerindeki dil öğrenme platformları, kitaplar ve sözlükler gibi kaynaklardan faydalanabilirsiniz. Bu kaynaklar, Göktürkçenin gramer yapısını, kelime dağarcığını ve dilbilgisini öğrenmenize yardımcı olacaktır. Youtube platformunda Gökbey Uluç’un ücretsiz olarak sunduğu oynatma listelerinden kolaylıkla Göktürkçeyi öğrenebilirsiniz.
2. Göktürkçe Metinler Okuyun
Göktürkçe öğrenirken, Göktürkçe metinler okumak oldukça faydalı olacaktır. Göktürkçe metinler, dilin yapısal özelliklerini ve kelime kullanımını daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır. Göktürkçe metinler arasında Göktürk Yazıtları, destanlar ve hikayeler bulunmaktadır. Ancak bunların dışında Gökbey Uluç’un Küçük Prens’in Göktürkçe çevirisi, Göktürkçe Öğreniyorum adlı çizgi romanı, Dede Korkut Bitiği (Göktürkçe alfabesi kullanılarak Dresten örneğini/nüshası elden geçirilmiştir), de mevcuttur. Gençlerin ve çocukların ilgisini çekmesi amacıyla bu eserler pek faydalı olacaktır.
3. Göktürkçe Sözlük Kullanın
Göktürkçe öğrenirken bir Göktürkçe sözlük kullanmak oldukça önemlidir. Sözlük, sözcük anlamlarını ve kullanımlarını öğrenmenize yardımcı olacaktır. İnternet üzerinden Göktürkçe Sözlük olarak hizmet veren sitenin bağlantısını aşağıya bırakıyorum.
http://www.tamga.org/2017/05/web-tabanl-gokturkce-Göktürkçe kelimesozluk.html
Göktürkçe Diline İlişkin Kaynaklar
Göktürkçe diline ilişkin kaynaklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Göktürk Yazıtları
Göktürk Yazıtları (Diğer adıyla Orhun Yazıtları), 𐰆𐰺𐰴𐰣∶𐰖𐰔𐱃𐰞𐰺𐰃() Göktürk İmparatorluğu dönemine ait önemli yazılı belgelerdendir. Genel olarak ilk yazıtların Orhun Yazıtları olduğu söylenilse de günümüzde yapılan araştırmalar ve buluntular dahilinde Çoyr Yazıtlarının ilk yazıtlar olduğu anlaşılmıştır. Ancak Göktürk Yazıtları’nın içindeki bilgiler, bize ışık tutan gerçekleri onun önemini arttırmıştır.
Dünyaca Türk milletinin isminin geçtiği ilk Türkçe metin olarak bilinen Göktürk Yazıtları, Orhun Irmağı’nın yakınlarında bulunmuştur. Türk töresinden, medeniyetinden bahseder. Edebi niteliğinin yanında siyasetname özellikli denilebilir de. Bu yazıtları Bilge Kağan, Tonjukuk ve Kül Tigin yazmıştır. Örneğin Bilge Kağan yazıtında hükümdarlığı zamanında halkıyla nasıl mücadeleler verdiği, halkına karşı yaptığı hizmetleri paylaşmaktadır. İleride hükümdar olacak kişilere türlü nasihatler verdiği gibi halkın da hafızasının diri kalmasını sağlamaktadır.
Üze teŋri basmasar, asra yer telinmeser, Türk bodun iliŋin törüŋin kim artatı udaçı erdi? (Öz Türkçe Hali)
Ey Türk! Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe, senin ilini ve töreni kim bozabilir? (Günümüz Türkçesiyle)
Aynı zamanda yazıtlarda duygusal ve felsefik cümlelere de rastlanmaktadır. Kül Tigin yazıtının kuzey yüzünde abisi Bilge Kağan tarafından kurulan cümleler de şöyledir:
Kül Tigin yok erser kop ölteçi ertigiz inim Kül Tigin kergek boldı özüm sakındım körür közüm körmez teg bilir biligim bilmez tek boldu öd Tengri aysar kişi oglı köp ölgeli törümiş ança sakındım. (Öz Türkçe Hali)
Kültigin vefat etti. Özüm düşüncelere daldım. Görür gözüm görmez, bilir aklım bilmez oldu. Derin düşüncelere daldım. Zamanı Tanrı yaşar. kişioğlu hep ölmek için doğmuş, anca sakındım. (Günümüz Türkçesiyle)
Göktürk Yazıtları’ndan Şine-usu, Yenisey gibi başka yazıtlar da mevcuttur. Yazıtların çevirileri ile yapılan tartışmaların akademik şekilde yer aldığı birkaç kitabı aşağıya bırakıyorum. Sizin de aklınıza gelen ve faydalı gördüğünüz eserler varsa yorumlara bırakabilirsiniz.
- Erhan Aydın – Eski Türk Yazıtları
- Hüseyin Namık Orkun – Eski Türk Yazıtları
- Muharrem Ergin – Orhun abideleri
- Necip Âsım – Orhun Abideleri
- Talat Tekin – Orhon Yazıtları
2. Göktürk Destanları, Mitolojiler ve Din
Göktürk Destanları, Göktürkçe’nin edebi yönünü gösteren önemli metinlerdir. Bu destanlar, Göktürk kültürü ve tarihine ilişkin bilgileri içermektedir. Göktürk Destanları, Göktürkçe’yi daha iyi anlamak ve kelime dağarcığınızı geliştirmek için harika bir kaynaktır. Mitolojiler de kültürü daha çok benimsemenin başka bir yoludur. İlgilenilen alana ilişkin hikayeler, masallar ve destanlar o alanı daha kapsamlı bilmenizi sağlar. Bu konuda önerebileceğim bazı kitaplar:
Abdülkadir İnan – Eski Türk Dini Tarihi
Ahmet Haldun Terzioğlu – Bozkurt Destanı
Bahaeddin Ögel – Türk Mitolojisi
Bartu Bölükbaşı – Türk Mitolojisi Atlası
Necati Demir – Bozkurt ve Ergenekon Destanı
3. Göktürkçe İle İlgili Kitaplar
Göktürkçe dilbilgisi kitapları, Göktürkçenin dilbilgisini öğrenmek için kullanabileceğiniz kaynaklardır. Bu kitaplar, Göktürkçenin gramer yapısını, kelime çekimlerini ve dilbilgisel kurallarını açıklamaktadır. Göktürkçe dilbilgisi kitapları, dil öğrenme sürecinizi destekleyecektir. Bu konuda yukarıda bahsettiğim gibi Gökbey Uluç’un Göktürkçe Öğreniyorum adlı kitabı sizler için ilk adım olmasına uygundur. İyi okumalar!
ÜLGEN
Bir yanıt yazın