Aytar Dergi

12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türkler tarafından tarih boyunca kullanılan ve göksel bir takvim sistemidir. Bu takvim, yılın her birini bir hayvan adıyla ilişkilendirir ve 12 hayvandan oluşur. *12 Hayvanlı Takvim, Türklerin göçebe dönemlerinden başlayarak, çeşitli Türk devletleri ve toplulukları tarafından kullanılmış ve genellikle gökyüzü hareketlerine dayalı olarak geliştirilmiştir.

12 Hayvanlı Türk Takvimi Nedir?

12 Hayvanlı Türk Takvimi, Türklerin tarihsel olarak kullandığı lunar-solar bir takvimdir. Bu takvimde, her yıl bir hayvan ismiyle anılır ve her hayvan bir takvim yılına karşılık gelir. Bu takvimin temel öğesi, 12 yılın her birinin farklı bir hayvanla özdeşleştirilmesidir. Her yılın bir hayvan adıyla belirlenmesi, takvimi doğa ve gökyüzüyle bağlantılı hale getirmiştir.

12 Hayvanlı Takvimi’nin Yapısı

• 12 Yıl: Her yıl, farklı bir hayvan adıyla anılır. Bu hayvanlar sırasıyla yıl takvimini oluşturur ve her yıl belirli bir hayvan ile özdeşleşir. Bu hayvanlar kimi kaynaklarda farklılık gösterebilmektedir.
• Hayvanlar: 12 Hayvanlı Takvimde yer alan hayvanlar şu şekildedir:

1. Fare (Kemirgen)
2. Öküz (Sığır)
3. Aslan (Kaplan, Pars)
4. Tavşan
5. Ejderha (Balık)
6. Yılan
7. At
8. Koyun
9. Maymun
10. Horoz (Tavuk)
11. Köpek
12. Domuz

Her hayvanın bir unsuru, bir karakteristiği ve zodyaksal anlamı vardır. Ayrıca, her hayvanın kendine özgü bir zaman dilimi ve nitelikleri vardır.

• Sıralama: Takvimdeki hayvanlar bir sırayla gider ve her birinin belirli bir nitelik veya özellik taşıdığına inanılır. Her 12 yılda bir döngü tamamlanır, yani 12. yıldan sonra ilk yıl tekrar başlar.
• Günümüzde Kullanımı: Günümüzde bu takvim, özellikle Türk kültürlerinde ve bazı Orta Asya halklarında geleneksel olarak kullanılmaktadır. Ancak Türklerin yerleşik hayata geçişi ve İslamiyetin kabulü ile birlikte, bu takvimin önemi azalmıştır.

Kimler Kullandı?

12 Hayvanlı Türk Takvimi, başta Türkler olmak üzere, Türk boyları ve Orta Asya halkları tarafından kullanılmıştır. Takvimin izleri, özellikle Orta Asya’daki Türk devletlerinde görülür. İşte bu takvimi kullanan bazı topluluklar:

1. Göktürkler: Göktürk Devleti ve Türk Kağanlıkları zamanında, bu takvimin kullanıldığına dair çeşitli yazılı kaynaklar mevcuttur. Göktürkler, bu takvimi zaman ölçümünde ve günlük yaşamda kullanmışlardır.
2. Uygurlar: Uygur Türkleri de, 12 Hayvanlı Takvimi benimsemişlerdir. Özellikle Uygur yazıtlarında ve sanat eserlerinde bu takvime dair izler bulunmaktadır.
3. Altın Orda: Altın Orda Devleti ve Moğolların yönettiği topraklarda da bu takvimi kullanan topluluklar vardır.
4. Diğer Orta Asya Halkları: Orta Asya’nın çeşitli halkları, özellikle Türk ve Moğol boyları da bu takvimi kullanmıştır.
5. Türk Cumhuriyetleri: Bugün Türk Dünyası’nda bazı halklar ve devletler, geleneksel olarak 12 Hayvanlı Takvim’e dayalı bir takvim kullanırlar, örneğin Kazakistan’da ve bazı Türkmen topluluklarında bu takvime referanslar bulunmaktadır.

12 Hayvanlı Takvimi’nin Özellikleri

1. Yıl Başlangıcı: Yılbaşı, Türkler arasında farklı kültürel varyasyonlara göre değişse de, bahar başlangıcı ya da Nevruz (21 Mart) gibi geleneksel günlerde yılbaşı olarak kutlanabilir.
2. Hayvanların Anlamı: Her hayvan, kozmik güçleri, unsurları ve karakteristik özellikleriyle bir insanın doğumuna ve yaşamına dair anlamlar taşır. Örneğin, At yılı, hareketlilik, bağımsızlık ve güçle ilişkilendirilir; Köpek yılı ise sadakat, koruma gibi özellikleri simgeler.

Kim Buldu?

12 Hayvanlı Türk Takvimi’nin kesin olarak kim tarafından geliştirildiği bilinmemekle birlikte Türklerin bulması ve geliştirmesi muhtemeldir. Bu takvim sisteminin Türklerin Orta Asya’daki göçebe kültürlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu takvim, büyük ihtimalle Türk boylarının göksel gözlemlerine ve doğa ile uyumlu yaşamlarına dayalı olarak gelişmiştir. Takvimi geliştirenler, gökyüzü olayları ve doğa döngüleri üzerine gözlemler yaparak, her yılı bir hayvanla ilişkilendirmişlerdir.

Peki 12 hayvanlı Türk takvimine göre siz hangi yıl doğdunuz?