Hacı Bektaşı Veli Kimdir? Nerelidir?
Hacı Bektaş Veli, 1209 Nişabur doğumlu bir Türkmen babası olup 1271 yılında günümüz Nevşehir ili sınırları içerisinde vefat etmiş şair ve mutasavvıftır. Kendisine islam filozofu dendiği gibi Alevi-Bektaşiliğin fikir ve isim öncülerindendir. 13. yüzyılda Anadolu’nun islamlaşması için kıymetli gayretlerde bulunmuştur. Bunları yaparken de Ahmed Yesevi’nin öğretisini kullanmıştır. Ayrıca ölümünden sonra da Osmanlı’daki Yeniçeriler tarafından sevilerek onun öğretilerini takip etmişlerdir.
“Eline, Beline, Diline Sahip Ol.” Sözü ve Asıl Anlamı
Moğolların Anadolu’yu işgal ettiği zamanlarda Anadolu’da Türklerin ve diğer milletten insanların yardımına koşmak için bolca uğraşmış olan bu şahsiyet, verdiği öğütlerle de insanın yaşamı boyunca daha iyi hareket etmesini sağlamayı amaçlamıştır.
Bu öğütlerden biri de “Eline, beline, diline sahip ol.” cümlesidir. Bu cümleyi birçoğunuz eline sahip ol: hırsızlık yapma, insanlara kötülük etme, beline sahip ol: günaha karışma, diline sahip ol: kötü söz söyleme olarak diye biliyordur. Böyle bilmekte bir sakınca yoktur. Nihayetinde internet üzerinden birbirinin kopyası olan sitelerin aramalarında da bu şekilde yazmaktadır. Ancak asıl anlamını da bilerek hem bilgi birikimini sağlamak hem de tarihsel anlamda yorumlamayı doğru yapmak kıymetli bir şeydir.
Eline Sahip Ol.
Yukarıda bahsettiğim gibi Hacı Bektaş Veli, Moğollar’ın işgalleri sebebiyle halka yardımcı olarak işgalcilere karşı direnme gayretindeydi. “Eline sahip ol”dan kasıt. Eline, yani iline sahip ol demektir. İl ise devlet anlamına da gelmektedir. Yani işgallere karşı devletine sahip çık, bağımsızlığını koru anlamında eline sahip ol denmiştir.
Beline Sahip Ol.
“Beline sahip ol” sözüne geçersek, bel sözcüğü toprak, yöre anlamına gelmektedir. Otlukbeli, Çamlıbel gibi yer isimlerini duymuşsunuzdur. Yörene sahip çık anlamındadır. Burada ise alt anlamıyla kültürünü, adetlerini, geleneklerini koru demektir.
Diline Sahip Ol.
“Diline sahip ol” sözünü anlamak için o dönemlerde Hacı Bektaş Veli’nin bulunduğu Anadolu’da değer verilen, kullanılan dillerini bilmekte fayda vardır. Sultanlar’da ve İmparatorluk genelinde Arapça ve Farsça’nın etkisi çoktu. Şairler ve halkla içiçe olan o zamanın birtakım dini liderleri de halk Türkçe konuşmasına rağmen eserlerini Arapça ve Farsça yazabiliyordu. Bunların yanında Kutadgu Bilig gibi, Yunus Emre gibi, Karamanoğlu Mehmet gibi, Hacı Bektaş-ı Veli gibi o yüzyıllar çevresinde yaşamış önemli isimler de Türkçe’nin hiç de diğer dillerden farklı bir yanının olmadığını, dışlamanın gereksiz olduğunu ifade ediyorlardı. Hacı Bektaş-ı Veli de o sözde Türkçene sahip çık anlamını vermek istemiştir. Hacı Bektaş-ı Veli hakkında daha detaylı bilgilere sahip olabilmek için Dr. Haşim Şahin’in kitaplarına göz atabilirsiniz. İyi günler.
ÜLGEN
Bir yanıt yazın