TENGRİ İNANCI’NDA UMAY ANA

Tengri İnancı Nedir?

Tengri inancı, diğer adlarıyla Göktanrı/Göktengri inancı, 3000 yıl önceye dayanan Çin kaynaklarında adı geçen, Türklerin ilk inanç sistemidir. Genel hatlarıyla özetlemek gerekirse;

Tek tanrı olan Tengri ve onun kutsal varlıkları bulunmaktadır. Bunlar Kayra Han, Ülgen, Erlik, Umay Ana gibi sıralanmaktadır. Türkler, Moğollar ve bütün Turan boyları onlara çok saygı duyardı.
Kutsal kitapları olmadığı gibi belli bir ibadet alanına da ihtiyaç bulunmamaktadır. Doğayla içiçe bir inanç olup tinlere ve doğaya saygı duyarak Tengri’nin gazabından kurtulunabilmektedir.
7,9 ve 40 gibi sayılara önem verilmiştir. Atalara büyük bir saygı vardır. Onları mezarları başında anmaktadırlar.
Tengri inancında su ziyan edilmez, hayvanlar keyfi olarak öldürülemez ve ağaçlar keyfi olarak kesilemez.

Bazı değeri olan ağaçlar vardır ki bunlar Ardıç, Kayın gibilerdir. Hayvanlardan ise kurt Türk kültürüyle Tengri inancı arasında karışmış halde değerli görülen bir hayvandır.
Göğün ve yerin altının 7 kat olduğuna inanılır. “Utançtan yedi kat yerin dibine girdim.” sözü de bu inançtan kalmıştır. Dünyanın yaratılıp sonradan kişinin yaratıldığı inancı bulunmaktadır. “
Sağlık sorunlarını halleden, ibadetler konusunda yardımcı olan Kam adında bir kişi bulunmaktadır. Kam kadın veya erkek olabilir. Doğayla tamamen içiçe bir hayat sürdürürler. Bu özelliklerine karşın dinsel anlamda diğer kişilerden üstünlükleri olmadığı gibi ibadetlerde de var olmaları gibi zorunluluk bulunmamaktadır.
Göktürk Yazıtları’nda “Üstte gök yıkılmazsa, altta yağız yer delinmezse (çökmezse), Türk milleti, senin ilini, senin töreni kim bozabilir?” denerek Tengri inancında mahşer gününe dair bilgi verilmiştir.
Tengri inancında tebliğ yoktur. Yani diğer inançlara inanan kişilere Tengri inancına geçmeleri için onlara telkinlerde bulunma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Daha detaylı bilgilere; Eski Türk Dini Tarihi – Abdülkadir İnan ve Eski Türk Dini – İbrahim Kafesoğlu kitaplarına ve Ceren Sungur’un sosyal medya hesaplarına göz atabilirsiniz.

UMAY ANA NE ANLAMA GELMEKTEDİR?

Tengri İnancı’nda kimi yerde Tanrıça kimi yerde de kutsal varlık olarak geçen Umay yazımızın ana konusunu teşkil etmektedir. İlk olarak Koruyucu Ana Tanrıça olarak geçmektedir. Türklerin göçebe olduğu vakitlerde hayvanların üremesini, çoğalmasını ve hayatta kalmalarını sağlar. Yalnızca dişi hayvanların değil, hamile kadınların ve anne karnındaki bebeklerin koruyucusudur. Canlıların doğumunda ve yeni doğduklarında, hayvanların yavrularının ve nihayetinde yaşayan tüm yetişkinlerin koruyucu kutsal varlığıdır. Savaşlarda savaşçıların, zaferin, hayatın ve hayatta kalmanın varlığıdır.

Umay adına dualar edilebilmekte olup, adına ritüeller düzenlenebilir ve ondan yardım istenir. Bu isteklere karşın Umay da çocuk isteyene çocuk verir, hamile kadınları korur, doğumlara yardım eder. Ayrıca bebeğin göbek bağını da o keser. Bebeklerin yüzünü ve kirpiklerini temizler. Onlarla bebeklerin anlayacağı dilden konuşarak onları yalnız bırakmadığı gibi neşelenmelerini sağlar.

Yukarıda savaşçıları koruduğunu söylemiştim. Böylece Türklere savaşlarda zaferler veren de Umay Ana olmuştur. Kut vererek devleti, kağanları ve halkı korumaktadır.